Αυτή μου η απόφαση υπήρξε συνισταμένη πολλών παραγόντων που έχουν να κάνουν με τα προσωπικά μου πιστεύω καθώς επίσης και την ατομική και επιστημονική-επαγγελματική μου πορεία και τα σχετικά βιώματα. Κατ’ αρχήν ως γονείς συνειδητοποιήσαμε έστω κάπως καθυστερημένα, την επιτακτική ανάγκη να μάθουμε τα πάντα για αυτό που είχε συμβεί στο παιδί μας και πως θα μπορούσαμε να χειριστούμε με τον καλύτερο ανθρωπίνως δυνατό τρόπο τις διάφορες φάσεις του προβλήματος ψυχικής υγείας που αντιμετώπιζε. Οι σκέψεις αυτές αποτέλεσαν και το εφαλτήριο για να γίνουμε μέλη του Σ.Ο.Ψ.Υ. και μαζί με το σύζυγό μου παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα ψυχοεκπαίδευσης-υποστήριξης για μέλη οικογενειών που συντονίζει η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής κα Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη. Η εμπλοκή αυτή στο σύλλογο υπήρξε πολύτιμος αρωγός και για μας προσωπικά και για το γιό μας. Η μετέπειτα μεγαλύτερή μου ενασχόληση ως αντιπροέδρου στο Δ.Σ. του Σ.Ο.Ψ.Υ., Γεν. γραμματέα στην Ομοσπονδία και ακολούθως προέδρου υπήρξε αποτέλεσμα της εγγενούς και εσώτερής μου ανάγκης για προσφορά στον άνθρωπο και συμβολής μου και ούσα ενεργό μέλος της κοινωνίας στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Εξ’ άλλου η απόφασή μου να γίνω γιατρός και μάλιστα παιδίατρος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτά μου τα πιστεύω. Η σταδιακή μου αποχώρηση από την επαγγελματική μου ζωή μου παρείχε περισσότερο ελεύθερο χρόνο τον οποίο όχι μόνο δεν δίστασα αλλά πρόθυμα αφιέρωσα και αφιερώνω στον τομέα της Ψυχικής Υγείας.
Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας ως Προέδρου της Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ.?
Σαν Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογενειών έχουμε υποχρέωση να προβάλλουμε και να αναγνωριστούν η συμβολή και οι ανάγκες των οικογενειών που φροντίζουν άτομα με σοβαρή ψυχική νόσο και βέβαια να πείσουμε ότι αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας αυτές οι ανάγκες να ικανοποιηθούν. Τα ανωτέρω οδηγούν στην ανάγκη, για αύξηση και ενδυνάμωση του κινήματος των οικογενειών καθώς επίσης και των ιδίων των ασθενών ούτως ώστε να ακούγεται η φωνή τους. Για να γίνει όμως ένα δυνατό τέτοιο κίνημα θα πρέπει να απομυθοποιηθεί η ψυχική νόσος και να λάβει την ίδια θέση, απολύτως ισότιμη με τις επίλοιπες ασθένειες που αφορούν στη σωματική υγεία του ανθρώπου. Η ενημέρωση αλλά και ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού υποδεικνύουν την ανάγκη για πλατύτερη γνώση σε ότι αφορά στην ψυχική υγεία και των καταπολέμηση των προκαταλήψεων (πολλές φορές μεσαιωνικών) που ανάγονται σε προγενέστερες δεκαετίες και θα πρέπει να αποτελούν κλειδί για το μεγάλο ζητούμενο το οποίο συνίσταται στην έγκαιρη διάγνωση και στην έγκαιρη αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτικών αποτελεί έναν εξίσου σημαντικό στόχο γιατί είναι αυτοί που νομοθετούν και κατανέμουν τους οικονομικούς πόρους. Επιπροσθέτως, πιστεύω ακράδαντα ότι η δικαίωση της πολιτικής τους πορείας διέρχεται μέσω της οδού της βελτίωσης της ζωής των συνανθρώπων τους.
Είστε αισιόδοξη, από την εμπειρία σας στο χώρο αυτό, για τη συμβολή που μπορούν να έχουν οι οικογένειες στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση?
Επί πολλά συναπτά έτη τόσο οι οικογένειες , όσο και οι ασθενείς ήταν στο περιθώριο και άλλοι αποφάσιζαν για αυτούς. Το να ακούγεται η φωνή αυτών που ζούνε το πρόβλημα αποτελεί ένα βήμα κεφαλαιώδους σημασίας και ταυτοχρόνως συμβολής σε μια ψυχιατρική μεταρρύθμιση που επιθυμητό είναι να είναι σωστά προσανατολισμένη. Εξ’ άλλου το αναπηρικό και γονεϊκό κίνημα στη χώρα μας έχει συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της ζωής και για άλλες ομάδες του πληθυσμού με ιδιαίτερες ανάγκες.
Έχει αλλάξει κάτι από τότε που παρακολουθείτε τον ψυχιατρικό χώρο?
Υπάρχουν αλλαγές αλλά με λύπη μου ομολογώ ότι οι τελευταίες πραγματοποιούνται με πολύ βραδύ ρυθμό. Δείγματος χάριν ένα συγκεκριμένο Κέντρο Ψυχικής Υγείας πήρε εννιά(9) χρόνια για να λειτουργήσει. Η χώρα καλύπτεται από κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε ποσοστό που αγγίζει μόλις το 25-30% και κάποιες από αυτές υπολειτουργούν λόγω έλλειψης στελεχών, όπως λόγου χάριν τα ψυχιατρικά τμήματα στα Γενικά Νοσοκομεία των Επαρχιών εξ αιτίας της έλλειψης κινήτρων για το επιστημονικό προσωπικό. Είναι λυπηρό δε ότι σε υπηρεσίες του μη κερδοσκοπικού τομέα οι εργαζόμενοι μένουν για μήνες απλήρωτοι. Η ακούσια νοσηλεία είναι απαράδεκτα υψηλή (50%) λόγω έλλειψης αναγκαίων υπηρεσιών, προγραμμάτων κατ’ οίκον παρέμβασης, υποστήριξης οικογένειας ασθενή ενώ στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό έχει μειωθεί στο 7-8%. Επιπροσθέτως, όπως προκύπτει από τη διενέργεια αυτεπάγγελτης έρευνας του Συνηγόρου του Πολίτη η όλη διαδικασία είναι επώδυνη, αρκούντως επικίνδυνη και πολλαπλά προβληματική. Το θετικό σημείο είναι βέβαια ότι κάποια άσυλα έκλεισαν, γιατί κάποιοι όρθωσαν το ανάστημά τους και τόλμησαν. Επίσης, υπάρχει κινητικότητα για ίδρυση συλλόγων αλλά κι αυτοί δεν χαίρουν της απαιτούμενης σταθερής στήριξης.
Θεωρείτε ότι είναι πιο ώριμος ο αγώνας των οικογενειών στην Ευρώπη? Γνωρίζετε αν έχουν επιτευχθεί κατακτήσεις που εκκρεμούν στην Ελλάδα?
Τα κινήματα οικογενειών και ασθενών στην Ευρώπη είναι πολύ ισχυρά , υπάρχουν πολλοί σύλλογοι, πολλές ομάδες αυτοβοήθειας με πολλές δραστηριότητες. Λόγω μαζικότητας του κινήματος είναι σε θέση να επηρεάσουν πολιτικές αποφάσεις περισσότερο ίσως από εμάς. Οι αντιλήψεις εκεί έχουν αλλάξει, δίνεται έμφαση στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση, το νοσοκομειακό κρεβάτι δεν αποτελεί την κύρια λύση γιατί υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα κατ’ οίκον παρέμβασης και για την αντιμετώπιση της κρίσης ακόμα. Οικογένειες και ασθενείς υποστηρίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Μια τέτοια προσπάθεια γίνεται απ’ όσο γνωρίζω από ομάδα υπό τον καθηγητή ψυχιατρικής κύριο Βενετσάνο Μαυρέα στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος για την Ελλάδα, έγκαιρη διάγνωση-έγκαιρη παρέμβαση με σύγχρονους τρόπους. Πρέπει να παρακολουθούμε τις εξελίξεις με ταχύτερους ρυθμούς.
Πως βλέπετε την κίνηση των ίδιων των ασθενών να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους?
Ασφαλώς είναι πολύ σημαντική, γιατί οι σύγχρονες κοινωνίες είναι έτσι δομημένες ώστε τα αιτήματα για βοήθεια και υποστήριξη προέρχονται από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους.
Όμως τα άτομα που δεν έχουν το δυναμισμό να διεκδικήσουν για τους εαυτούς τους βρίσκονται σε πιο δυσχερή θέση. Αυτό σιγά-σιγά αλλάζει και σε συνεργασία με το κίνημα οικογενειών αλλά και άλλες συμμαχίες είναι βέβαιο ότι θα ακουστεί περισσότερο η φωνή τους.
Πως πιστεύετε ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται το στίγμα τόσο για τις οικογένειες όσο και για τον ίδιο τον ασθενή?
Είναι βέβαιο ότι το στίγμα αποτελεί μείζον θέμα για την κακή ψυχική υγεία. Όμως αν υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση με σύγχρονους τρόπους, επαγγελματική ένταξη του ατόμου που πάσχει, δίκτυο υπηρεσιών που να καλύπτει τις προαναφερθείσες ανάγκες, ενημέρωση του κοινού και δυναμική παρουσία των συλλόγων ασθενών και οικογενειών είμαι βέβαιη ότι σταδιακά και η ψυχική νόσος θα αποστιγματιστεί όπως έγινε και με άλλα νοσήματα. Το πρόγραμμα κατά του στίγματος που υλοποιείται από το ΕΠΙΨΥ με υπεύθυνη την επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής κα Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη καθώς και άλλες προσπάθειες που γίνονται από τους συλλόγους πρέπει να ενισχύονται.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η κύρια αιτία υστέρησης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης?
Στον τομέα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης έχουν γίνει αρκετά βήματα τα οποία ούτε πρέπει να αρνηθούμε ούτε να μηδενίσουμε. Όμως για να μιλήσουμε για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση θα π ρ έ π ε ι να υπάρξει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης όπως εξάλλου συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το οποίο θα καταρτιστεί μέσα από το διάλογο της πολιτείας με τους άμεσα ενδιαφερόμενους (οικογένειες-ασθενείς) ψυχίατρους και άλλους επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας, με επίκεντρο την ιδέα της κοινοτικής ψυχιατρικής με στόχο την αποκατάσταση και την κοινωνική ένταξη. Η συνεργασία με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα πρέπει παράλληλα να οικοδομηθεί και φυσικά να διατεθούν οι οικονομικοί πόροι που αναλογούν στον τομέα της Ψυχικής Υγείας.
Πως κρίνετε τις συνεργατικές δράσεις ανάμεσα στους ψυχιατρικούς εταίρους?
Το να ενώνεις τις δυνάμεις σου για ένα κοινωνικό σκοπό προσωπικά το θεωρώ πολύ εποικοδομητικό. Είναι παράλληλα εξίσου σημαντικές και οι ευρύτερες συμμαχίες γιατί βοηθούν στην ενημέρωση και τον αποστιγματισμό.
Ποιες πολιτικές θα προκρίνατε στο πλαίσιο της πρόληψης της ψυχικής νόσου?
Είναι ένα μεγάλο θέμα που νομίζω δεν μπορεί να απαντηθεί σε αυτό το πλαίσιο γιατί η αιτιολογία της ψυχικής νόσου είναι πολυπαραγοντική. Αυτό που έχει σημασία είναι η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση και η ψυχοεκπαίδευση οικογένειας-ασθενούς που αποτελούν στοιχεία δευτερογενούς πρόληψης. Η καλή επικοινωνία γονέων-παιδιών παίζει σημαντικό ρόλο γιατί έτσι επισημαίνονται έγκαιρα τα προβλήματα και οι γονείς κάνουν τις σωστές παρεμβάσεις παρέχοντας υποστήριξη στα παιδιά τους. Ιδιαίτερα μέτρα πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης πρέπει να λαμβάνονται για τους έφηβους υψηλού κινδύνου όπως είναι παιδιά που οι γονείς έχουν ψυχική νόσο ή υπάρχει αλκοολισμός στην οικογένεια, οικονομικοί μετανάστες, παιδιά που έχουν κακοποιηθεί, πολύ φτωχές οικογένειες κ.λ.π.
Πιστεύετε ότι ο μετασχηματισμός της ψυχιατρικής πραγματικότητας είναι και θέμα πολιτικής βούλησης?
Ασφαλώς, αλλά για να έχουμε μια θετική πολιτική βούληση θα πρέπει οι πολιτικοί μας να έχουν περισσότερες γνώσεις για την ψυχική αναπηρία οι οποίες θα τους είναι χρήσιμες για τη διαμόρφωση πολιτικής και σχεδιασμού για την ψυχική υγεία. Ευρύτερη γνώση σχετικά με το θέμα είναι αναγκαία για όλη την κοινωνία την οποία εκπροσωπούν οι πολιτικοί. Ο ρόλος των συλλόγων είναι πολύ σημαντικός για τη διάχυση αυτής της γνώσης.
Πόσο εξαρτημένη είναι η παρούσα ψυχιατρική πραγματικότητα από τα Ευρωπαϊκά κονδύλια?
Η αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων είναι κατ’ αρχήν θέμα εθνικό. Όμως επειδή η Ε.Ε. πρέπει να εξασφαλίζει μια ποιότητα ζωής για τους πολίτες των κρατών μελών της συμπεριλαμβάνοντας και τις ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού, ασφαλώς τα Ευρωπαϊκά κονδύλια είναι βοηθητικά και χρήσιμα.
Η συνέντευξη της κας Στρούμπου δώθηκε στην δημοσιογράφο κα Αθηνά Καρατζογιάννη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου